तासगाव-सांगलीचा परिसर…इथल्या प्रत्येक शिवारात द्राक्षबागा डुलतायत, जणू काही शेतकऱ्यांच्या आयुष्याची कहाणी सांगतायत. पिढ्यानपिढ्या इथले शेतकरी या बागांना जीव देत आले. घर चाललं, मुलं शिकली, आणि जगभरात “सांगली द्राक्षे” या नावाने बाजारपेठ गाजली.
पण या गोड यशामागे एक कडू बाजूही होती. रसायनं, महागडी फवारणी, खते, मजुरी… एवढा खर्च की प्रत्येक हंगाम म्हणजे तारेवरची कसरतच. हवामानातील अनिश्चित बदल, बाजारातील भावाचे चढउतार – या सगळ्यांनी शेतकऱ्यांची चिंता वाढवली. मातीवरचा ताण तर वेगळाच. मनात प्रश्न उमटायचा – *“द्राक्षं सोडायची नाहीत, पण या खर्चाचं आणि धोका सांभाळायचं कसं?”
अशातच काही शेतकऱ्यांनी धाडसाने नवा मार्ग निवडला – आले पिकाचा, जमिनीच्या एका भागावर त्यांनी आल्याची लागवड केली. आणि मग हळूहळू बदल दिसायला लागला. त्याचीच ही माहिती
तासगाव-सांगलीतील द्राक्षबागांची परंपरा
महाराष्ट्रातील तासगाव-सांगली परिसर द्राक्षबागांसाठी देशभरात प्रसिद्ध आहे. पिढ्यानपिढ्या येथील शेतकऱ्यांनी द्राक्ष शेतीला आपले जीवन मानले आहे. उत्कृष्ट दर्जाची द्राक्षे भारतासह परदेशातील बाजारपेठेत पोहोचतात.
द्राक्षशेतीतील आव्हाने
परंतु या यशामागे अनेक लपलेले संघर्ष आहेत.
* रासायनिक फवारण्या, खते आणि मजुरांवर मोठा खर्च
* हवामानातील बदल व बाजारातील चढउतारांमुळे वाढणारे धोके
* मातीच्या आरोग्यावर व शाश्वततेवर होणारा दबाव
यामुळे शेतकऱ्यांना नेहमीच प्रश्न पडतो — द्राक्षबाग सोडून न देता खर्च कसा कमी करायचा आणि शेतीचे भविष्य कसे सुरक्षित करायचे?”
पर्याय म्हणून आले
या प्रश्नाचे उत्तर शेतकऱ्यांनी शोधले ते एका साध्या पिकामध्ये – आले. द्राक्षबागेसोबतच थोड्या जमिनीत आल्याची लागवड केल्यावर त्यांना जाणवले की :
* महागड्या रासायनिक फवारण्यांवरील अवलंबित्व कमी झाले
* पीक फेरपालटामुळे मातीचे आरोग्य सुधारले
* देशांतर्गत व आंतरराष्ट्रीय स्तरावर आल्यासाठी बाजारपेठ उपलब्ध आहे
* द्राक्ष शेतीतील अनिश्चिततेला तोलण्यासाठी अतिरिक्त उत्पन्न मिळते
शाश्वततेकडे पाऊल
द्राक्ष शेती ही वारशाचे प्रतीक आहे, तर आले लवचिकतेचे दर्शन घडवते. दोन्ही पिके एकत्रितपणे शेतकऱ्यांच्या कुटुंबाला व मातीला शाश्वत भविष्य देतात.
शेतातील विविधीकरण ही केवळ शेतीची रणनीती नाही, तर ती आपल्या कुटुंबांच्या आणि आपल्या मातीच्या भविष्यासाठीचा विमा आहे.”
-डॉ. प्रकाश माळी, कृषी तज्ज्ञ